Skip to main content

Tanggap Wacana Basa Jawi dan Contoh Lamaran

Di tengah pesatnya perkembangan teknologi informasi yang berpengaruh pada perubahan perilaku masyarakat, ternyata masih banyak orang tetap memegang teguh  dan ‘nguri-nguri’ (melestarikan) warisan ‘Budaya Jawa’.

Salah satu warisan tersebut adalah ‘Tanggap Wacana Basa Jawi’ atau pidato bahasa jawa dalam acara-acara adat maupun ‘pasamuan’ (pertemuan) keluarga dan warga kampung, terutama  di ‘tlatah’ (daerah) Jawa Tengah dan Jawa Timur. Atau di berbagai daerah di Indonesia yang terdapat komunitas atau kelompok masyarakat ‘Jawa’.

Bagi sebagian orang, meski mereka hidup di lingkungan masyarakat berbudaya Jawa, tanggap wacana basa jawi (pidato bahasa jawa) sering dianggap momok karena sulit pengetrapannya. Ketidakmampuan mereka bisa karena sudah ngga peduli dengan bubaya jawa atau ngga mau belajar, sehingga keadaan sekarang ini ibarat ‘Wong Jowo Ilang Jawane’ – orang Jawa sudah kehilangan jatidirinya sebagai orang Jawa.

Namun bagi orang yang kebetulan di-tua-kan di lingkungan tempat tinggalnya, entah sebagai ketua RT, ketua RW, Lurah atau pejabat lainnya, tanggap wacana basa jawi menjadi sebuah tuntutan.

Karena itu berbagai cara dilakukan untuk bisa memiliki kemampuan dan ketrampilan menyampaikan  pidato bahasa jawa tersebut. Ada yang mengikuti kursus, belajar mandiri, dan lain-lain. Sementara berbagai referensi di dalam buku-buku “Sekar Setaman” yang memuat contoh-contoh pidato bahasa jawa kadang terlalu panjang atau “nglawer” sehingga diperlukan kemampuan untuk mengolah kembali atau mengedit agar sesuai dengan kondisi setempat.

Itulah yang saya alami. Pengalaman ketika dulu pernah menjadi ketua RT, tuntutan pidato bahasa Jawa di depan umum tidak bisa saya elakkan. Seolah menjadi kewajiban yang harus saya jalani. Mulai dari memimpin pertemuan warga, sambutan bela sungkawa di keluarga yang berduka cita, syukuran, dan acara adat jawa lain terutama urusan pernikahan.

Dalam hal urusan pernikahan ini, mulai dari menyampaikan lamaran, atur pasrah-panampi temanten, atur pambagya harja dan lain-lain, membuat saya memutar otak untuk menyiapkan tanggap wacana.  Oleh karena kemampuan dan ketrampilan saya masih pas-pasan, saya coba membikin konsep sendiri yang lebih sederhana (setidaknya menurut saya).

Meski sederhana, ketika menyampaikan, saya mengalami ‘demam panggung’, dan baru beberapa kalimat sudah ‘glagepen’ – ngga bisa lancar dan ‘gobyoss’.

******
Berikut tuladha (contoh) salah satu konsep sederhana ketika saya mendapat tugas sosial untuk menyampaikan lamaran (pinangan) calon temanten di keluarga tetangga saya.

ATUR PANGLAMAR
Assalamu 'alaikum wr.wb.

-    Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.
-    Para Rawuh kakung putri ingkang kinurmatan.
-    Bapa  Haji Sumanto dalasan Ibu Hajah Sukarti, ingkang minulya.

Sakderengipun kula matur menggah wosing gati ing dalu punika. Sumangga panjenengan sedaya kula derek-aken ngaturaken puji syukur dumateng Allah SWT, Gusti Ingkang Maha Kawasa, awit saking nikmat saha rahmatipun, kita maksih pinaringan kawilujengan, kabagaswarasan, saget makempal, silaturahmi wonten dalemipin Bapa Haji  Sumanto, kanti kebak karaharjan.

Nuhoni keparengipun Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi, ingkang pidalem Plumbungan Indah Kel. Plumbungan, Kec. Karangmalang, Kabupaten Sragen, wonten ing ngarsa panjenengan, kula minangka sulih sarira, kadhawuhan matur:

Ingkang Sepisan: ngaturaken salam taklim pangabekti saking Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi dalasan sedaya kulawarga, katur dumateng Bapa  Haji  Sumanto,  sekalian Ibu Hajah Sukarti sakkulawarga, sinartan pepuji mugi panjenengan tansah winantu ing kawilujengan, pikantuk berkahing Gusti Ingkang Maha Mirah, Allah SWT.

Kaping kalih: awit saking panyuwunan putra kakung ingkang nomer kalih ingkang nama Bagus YULIAN DWIWARDHANA..anggenipun kayungyun dhateng ingkang putra putri panjenengan, nama  Roro ROSMA KARINNA, mila Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi ambabaraken krenteking manah dhumateng panjenengan kekalih.

Ingkang punika, kabekta saking awrating tiyang sepuh, mbok bilih wonten rena ing penggalih panjenengan sak kulawargo, punapa dene sampun tinakdir dening Gusti Allah SWT dados jodhonipun,..  Mbak ROSMA KARINNA, dipun suwun dadoso jatukraminipun Mas YULIAN DWIWARDHANA ing salami-laminipun.

Wasana, panyuwunipun Bapa Supriyadi sekalian kala wau, mugi keparenga panjenengan tumunten paring wangsulan utawi ananggapi sarta angimbangi anggenipun sumedya badhe bebesanan.

Mbok bilih cekap semanten anggen kula matur, menawi wonten cicir ceweting atur satemah mboten damel rena ing panggalih, kula nyuwun agenging samodra pangaksami.

Nuwun
Wassalamu 'alaikum wr.wb.

SUPARTO
#Nguri-uriBasaJawi

Comments

  1. Wah jadi inget masa mass ITU...hahahaha

    ReplyDelete
  2. Bukan cuma glageban dan gobyos, pingin pipis juga.
    Hahaha ..
    Guyon pake,
    Ngapunten

    ReplyDelete
    Replies
    1. kuwi tenan tak alami mas. lha wis ngono, liyo dino entuk dhawuh maneh dadi 'sulih sariro' atur panampi lamaran.... jan tenan...

      Delete
  3. Suwun pakdhe. Ki lagi tak apalne mengko bengi praktek untuk yg pertama kali.

    ReplyDelete
  4. Mantap pak Kulo tumor belajar nggeh pak.

    ReplyDelete
  5. kulo catet mawon...supados mboten supe...kulo waos mawon pas acaranipun...he he

    ReplyDelete
  6. Sangat membantu untuk melanjutkan dalam melestarikan adat budaya Jawa yang hampir punah,,
    Mohon maaf ijin mengamalkan dan sekalian minta apa bila berkenan untuk yang memberikan SARAHAN(yang ada kambing, baju, emas, dan peralatan lainnya.
    Sebelumnya terimakasih..
    sebelum hajatan ke calon pengantin wanita

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

TANGGAP WACANA ATUR PAMBAGYA HARJA

Pada rangkaian acara resepsi pernikahan, keluarga yang mempunyai hajat (punya kerja), berkewajiban menyampaikan sambutan (tanggap wacana) selamat datang kepada seluruh hadirin. Dalam tatacara resepsi adat Jawa disebut Atur Pambagya Harja, atau atur pambagya wilujeng. Dalam sambutan ini, orang yang punya kerja akan mewakilkan kepada orang tertentu yang ditunjuk, biasanya ketua RT/RW, atau orang yang dituakan di lingkungannya. Nah, ketika menjadi ketua RT, saya pernah mendapat tugas untuk menyampaikan pidato (tanggap wacana) tersebut. ****** Berikut contoh / tuladha atur pambagya harja yang pernah saya sampaikan…. Assalamu ‘alaikum Wr. Wb. -        Para Sesepuh Pinisepuh, ingkang satuhu kula bekteni -        Para Rawuh Kakung sumawana putri ingkang kinurmatan Sakderengipun kula matur menggah wigatosing sedya wonten kelenggahan punika, sumangga panjenengan sedaya kula derek-aken ngunjuk-aken raos syukur dumateng ngarsanipun Allah SWT, Gusti Ingkang Mah

CONTOH ATUR PANAMPI PASRAH TEMANTEN SARIMBIT ACARA NGUNDUH MANTU

Bp-Ibu Bambang Sutopo  Assalamu'alaikum wrwb. 1.      Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.. 2.      Panjenenganipun Bapa Suwardi minangka sulih sarira saking Bapa Gito Suwarno-Ibu Tuginem, ingkang tuhu kinurmatan. 3.      Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang bagya mulya. Kanthi ngonjukaken raos syukur dhumateng Allah SWT - Gusti Ingkang Maha Agung, kula minangka talanging basa saking panjenenganipun Bp. Bambang Sutopo, S.Pd,  sekalian Ibu Jari, keparenga tumanggap atur menggah paring pangandikan pasrah saking kulawarga Bapa Gito Suwarno sekalian Ibu Tuginem. Ingkang sepisan , kula minangkani punapa ingkang dados kersanipun Bapa Bambang Sutopo sekalian dalasan sedaya kulawarga, ngaturaken pambagya sugeng ing sarawuh panjenengan minangka Dhuta Saraya Pasrah saking Bp Gito Suwarno sekalian Ibu Tuginem-sapendherek,  ingkang pidalem w onten ing   Dukuh Jenggrik,  Desa Purwosuman,  Kec. Sidoharjo, Kab Sragen. Kaping kalih , menggah salam taklim 

ATUR PASRAH BOYONG TEMANTEN KEKALIH

Salah satu rangkaian adat Jawa setelah melangsungkan resepsi pernikahan adalah, keluarga temanten perempuan memboyong kedua mempelai kepada keluarga orangtua mempelai laki-laki (besan).  Sebelum masuk rumah keluarga besan, diadakan acara “Atur Pasrah” dari keluarga mempelai perempuan, dan “Atur Panampi” dari keluarga besan. Berikut adalah tuladha (contoh) sederhana “Atur Pasrah” yang saya susun dan laksanakan. *** Assalamu ‘alaikum Wr.Wb. Bismillahirrahmanirrahim. Al-hamdu lillahi rabbil ‘alamin. * Para sesepuh pinisepuh ingkang dahat kinabekten ** Panjenenganipun Bp.Waluyo dalasan Ibu Sumarni ingkang kinurmatan *** P ara rawuh kakung putri ingkang bagya mulya . Kanti  ngunjukaken raos syukur dumateng Allah SWT, Gusti Ingkang Moho Agung. Sowan kula mriki dipun saroyo dening panjenenganipun Bapa Haji Supriyadi, S.Pd dalasan Ibu Hajah Lasmi ingkang pidalem wonten Plumbungan Indah RT.27/RW.08 Kelurahan Plumbungan, Kecamatan Karangmalang, Sragen, kepareng matur

Pidato Kocak Dai Gokil

Humor sebagai salah satu bumbu komunikasi dalam berpidato hingga kini masih diakui kehebatannya. Ketrampilan   menyelipkan humor-humor segar dalam berpidato atau ceramah,   menjadi daya pikat tersendiri bagi audien atau pendengarnya sehingga membuat mereka betah mengikuti acara sampai selesai. Buku saku berjudul “Pidato-pidato Kocak ala Pesantren” karya Ustad Nadzirin (Mbah Rien) ini mungkin bisa menjadi referensi bagi pembaca yang ingin menciptakan suasana segar dalam berpidato. Buku setebal   88 halaman yang diterbitkan oleh Mitra Gayatri Kediri (tanpa tahun) ini berisi contoh-contoh pidato penuh humor. Membaca buku yang menyajikan enam contoh pidato yang oleh penulisnya dimaksudkan untuk bekal dakwah   para dai gokil dan humoris ini saya ngakak abis .  Pengin tahu cuplikannya? Silahkan simak berikut ini. “Saudara dan saudari.  Baik eyang putra maupun eyang putri…Semua tanpa kecuali yang saya cintai… Meski kalian semua tidak merasa saya cintai…” “…..Allah tela

Atur Wangsulan Lamaran Calon Temanten

Meski tugas juru bicara untuk menyampaikan lamaran (pinangan) seperti yang saya tulis kemarin berlangsung 'glagepan' dan 'gobyoss', namun oleh beberapa teman,  saya dianggap 'sukses'.  "Bagus Pak. Sederhana dan 'cekak aos' apa yang menjadi inti," kata teman.  Tapi bagi saya pribadi, respon teman itu mungkin bisa diartikan lain. Sekedar untuk menyenangkan saya atau 'nyindir'. Namun tetap saya ucapkan terima kasih, karena memberi saya kesempatan untuk belajar dari pengalaman.  Betul. Beberapa hari setelah kejadian itu, saya diminta lagi untuk menjadi 'juru bicara' sebagai pihak yang harus menyampaikan jawaban/tanggapan atas lamaran di keluarga lain. Saya pun tak bisa mengelak. Karena waktunya sangat mendadak maka konsep saya tulis tangan dengan banyak coretan.  Seperti diketahui, setelah adanya lamaran dari keluarga pihak lelaki, biasannya diikuti dengan kunjungan balasan untuk  menyampaikan jawaban atau balasan.

ATUR PASRAH CALON TEMANTEN KAKUNG BADE IJAB ( Kanthi Prasaja ) )

Setelah dua kali mendapat mandat menjadi ‘talanging basa’ atau juru bicara untuk menyampaikan dan menerima ‘lamaran’ atau pinangan, dikesempatan lain ternyata saya ‘dipaksa’ lagi menjalani tugas untuk urusan adat Jawa. Kali ini, saya diminta salah satu keluarga untuk menjadi juru bicara ‘atur pasrah calon temanten kakung’ - pasrah calon mempelai pria, kepada calon besan menjelang acara ijab qabul. Permintaan tersebut saya jalani, meski, sekali lagi, dengan cara yang amat sederhana dan apa adanya. Pengetahuan dan pengalaman yang sangat minim tidak menghalangi saya untuk melaksanakan tugas tersebut sebagai bagian dari pengabdian di tengah masyarakat. ****** Berikut contoh atau tuladha apa yang saya sampaikan tersebut. Assalamu 'alaikum wr.wb. ·           *** Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.      *** Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. ·          *** Panjenenganipun Bapak Susilo ingkang hamikili Bapak Sukimin sek

ATUR PAMBAGYA HARJA WILUJENG

Assalamu ‘alaikum Wr. Wb. -       Para Sesepuh Pinisepuh, ingkang satuhu kula bekteni -       Para Rawuh Kakung sumawana putri ingkang kinurmatan Sakderengipun kula matur menggah wigatosing sedya wonten kelenggahan punika, sumangga panjenengan sedaya kula derek-aken ngunjuk-aken raos syukur dumateng ngarsanipun Gusti Ingkang Maha Kawasa, awit saking peparing ni’mat saha berkahipun, panjenengan dalasan kula saget makempal manunggal, wonten papan punika kanthi wilujeng mboten wonten alangan satunggal punapa. Para Rawuh Kakung Sumawana Putri ingkang minulya. Kula minangka talanging basa saking panjenenganipun Bapa Ignasius Sarono, S.Pd dalasan Ibu Dra. Christiana Sri Wahyuni Kustiasih, M.Pd , ingkang pidalem ing Plumbungan Indah Sragen, wonten kalenggahan punika kepareng matur : Sepisan , bilih Bapa Ibu Iganasius Sarono ngaturaken syukur dumateng ngarsanipun Gusti Ingakang Maha Kawasa, awit   saking Berkahi-pun, saha donga pangestu panjenengan sedaya, sampun kal

ATUR PANAMPI PASRAH CALON TEMANTEN BADE IJAB

Assalamu'alaikum wrwb. -    Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten. -    Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. -    Panjenenganipun Bapak….                  ingkang hamikili Bapak Karjiyono, SE, MM – Ibu Rr. Erniani Djihad Sismiyati (alm) ingkang tuhu kinurmatan. Kanthi ngonjukaken raos syukur dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung, kula minangka sulih salira saking panjenenganipun Bp. Haji Mulyono Raharjo, S.Pd, MM   sekalian Ibu Sri Sayekti, Sm,Hk keparenga tumanggap atur menggah paring pangandikan pasrah calon temanten kakung. Ingkang sepisan , kula minangkani Bapak Mulyono Raharjo sekalian, dalasan sedaya kulawarga ngaturaken pambagya sugeng ing sarawuh panjenengan minangka Dhuta Saraya Pasrah saking Bapak Karjiyono, sapendherek, ingkang pidalem wonten ing   Jombor Lor, RT.01/18, Kel. Sinduadi, Kecamatan Mlati, Kabupaten Sleman, Ngayogyakarta Hadiningrat. Kaping kalih , menggah salam taklim Bp. Karjiyono sekalian lumantar panjenengan s