Skip to main content

Tanggap Wacana Basa Jawi dan Contoh Lamaran

Di tengah pesatnya perkembangan teknologi informasi yang berpengaruh pada perubahan perilaku masyarakat, ternyata masih banyak orang tetap memegang teguh  dan ā€˜nguri-nguri’ (melestarikan) warisan ā€˜Budaya Jawa’.

Salah satu warisan tersebut adalah ā€˜Tanggap Wacana Basa Jawi’ atau pidato bahasa jawa dalam acara-acara adat maupun ā€˜pasamuan’ (pertemuan) keluarga dan warga kampung, terutama  di ā€˜tlatah’ (daerah) Jawa Tengah dan Jawa Timur. Atau di berbagai daerah di Indonesia yang terdapat komunitas atau kelompok masyarakat ā€˜Jawa’.

Bagi sebagian orang, meski mereka hidup di lingkungan masyarakat berbudaya Jawa, tanggap wacana basa jawi (pidato bahasa jawa) sering dianggap momok karena sulit pengetrapannya. Ketidakmampuan mereka bisa karena sudah ngga peduli dengan bubaya jawa atau ngga mau belajar, sehingga keadaan sekarang ini ibarat ā€˜Wong Jowo Ilang Jawane’ – orang Jawa sudah kehilangan jatidirinya sebagai orang Jawa.

Namun bagi orang yang kebetulan di-tua-kan di lingkungan tempat tinggalnya, entah sebagai ketua RT, ketua RW, Lurah atau pejabat lainnya, tanggap wacana basa jawi menjadi sebuah tuntutan.

Karena itu berbagai cara dilakukan untuk bisa memiliki kemampuan dan ketrampilan menyampaikan  pidato bahasa jawa tersebut. Ada yang mengikuti kursus, belajar mandiri, dan lain-lain. Sementara berbagai referensi di dalam buku-buku ā€œSekar Setamanā€ yang memuat contoh-contoh pidato bahasa jawa kadang terlalu panjang atau ā€œnglawerā€ sehingga diperlukan kemampuan untuk mengolah kembali atau mengedit agar sesuai dengan kondisi setempat.

Itulah yang saya alami. Pengalaman ketika dulu pernah menjadi ketua RT, tuntutan pidato bahasa Jawa di depan umum tidak bisa saya elakkan. Seolah menjadi kewajiban yang harus saya jalani. Mulai dari memimpin pertemuan warga, sambutan bela sungkawa di keluarga yang berduka cita, syukuran, dan acara adat jawa lain terutama urusan pernikahan.

Dalam hal urusan pernikahan ini, mulai dari menyampaikan lamaran, atur pasrah-panampi temanten, atur pambagya harja dan lain-lain, membuat saya memutar otak untuk menyiapkan tanggap wacana.  Oleh karena kemampuan dan ketrampilan saya masih pas-pasan, saya coba membikin konsep sendiri yang lebih sederhana (setidaknya menurut saya).

Meski sederhana, ketika menyampaikan, saya mengalami ā€˜demam panggung’, dan baru beberapa kalimat sudah ā€˜glagepen’ – ngga bisa lancar dan ā€˜gobyoss’.

******
Berikut tuladha (contoh) salah satu konsep sederhana ketika saya mendapat tugas sosial untuk menyampaikan lamaran (pinangan) calon temanten di keluarga tetangga saya.

ATUR PANGLAMAR
Assalamu 'alaikum wr.wb.

-    Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.
-    Para Rawuh kakung putri ingkang kinurmatan.
-    Bapa  Haji Sumanto dalasan Ibu Hajah Sukarti, ingkang minulya.

Sakderengipun kula matur menggah wosing gati ing dalu punika. Sumangga panjenengan sedaya kula derek-aken ngaturaken puji syukur dumateng Allah SWT, Gusti Ingkang Maha Kawasa, awit saking nikmat saha rahmatipun, kita maksih pinaringan kawilujengan, kabagaswarasan, saget makempal, silaturahmi wonten dalemipin Bapa Haji  Sumanto, kanti kebak karaharjan.

Nuhoni keparengipun Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi, ingkang pidalem Plumbungan Indah Kel. Plumbungan, Kec. Karangmalang, Kabupaten Sragen, wonten ing ngarsa panjenengan, kula minangka sulih sarira, kadhawuhan matur:

Ingkang Sepisan: ngaturaken salam taklim pangabekti saking Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi dalasan sedaya kulawarga, katur dumateng Bapa  Haji  Sumanto,  sekalian Ibu Hajah Sukarti sakkulawarga, sinartan pepuji mugi panjenengan tansah winantu ing kawilujengan, pikantuk berkahing Gusti Ingkang Maha Mirah, Allah SWT.

Kaping kalih: awit saking panyuwunan putra kakung ingkang nomer kalih ingkang nama Bagus YULIAN DWIWARDHANA..anggenipun kayungyun dhateng ingkang putra putri panjenengan, nama  Roro ROSMA KARINNA, mila Bapa Supriyadi sekalian Ibu Lasmi ambabaraken krenteking manah dhumateng panjenengan kekalih.

Ingkang punika, kabekta saking awrating tiyang sepuh, mbok bilih wonten rena ing penggalih panjenengan sak kulawargo, punapa dene sampun tinakdir dening Gusti Allah SWT dados jodhonipun,..  Mbak ROSMA KARINNA, dipun suwun dadoso jatukraminipun Mas YULIAN DWIWARDHANA ing salami-laminipun.

Wasana, panyuwunipun Bapa Supriyadi sekalian kala wau, mugi keparenga panjenengan tumunten paring wangsulan utawi ananggapi sarta angimbangi anggenipun sumedya badhe bebesanan.

Mbok bilih cekap semanten anggen kula matur, menawi wonten cicir ceweting atur satemah mboten damel rena ing panggalih, kula nyuwun agenging samodra pangaksami.

Nuwun
Wassalamu 'alaikum wr.wb.

SUPARTO
#Nguri-uriBasaJawi

Comments

  1. Wah jadi inget masa mass ITU...hahahaha

    ReplyDelete
  2. Bukan cuma glageban dan gobyos, pingin pipis juga.
    Hahaha ..
    Guyon pake,
    Ngapunten

    ReplyDelete
    Replies
    1. kuwi tenan tak alami mas. lha wis ngono, liyo dino entuk dhawuh maneh dadi 'sulih sariro' atur panampi lamaran.... jan tenan...

      Delete
  3. Suwun pakdhe. Ki lagi tak apalne mengko bengi praktek untuk yg pertama kali.

    ReplyDelete
  4. Mantap pak Kulo tumor belajar nggeh pak.

    ReplyDelete
  5. kulo catet mawon...supados mboten supe...kulo waos mawon pas acaranipun...he he

    ReplyDelete
  6. Sangat membantu untuk melanjutkan dalam melestarikan adat budaya Jawa yang hampir punah,,
    Mohon maaf ijin mengamalkan dan sekalian minta apa bila berkenan untuk yang memberikan SARAHAN(yang ada kambing, baju, emas, dan peralatan lainnya.
    Sebelumnya terimakasih..
    sebelum hajatan ke calon pengantin wanita

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

ATUR PASRAH BOYONG TEMANTEN KEKALIH

Salah satu rangkaian adat Jawa setelah melangsungkan resepsi pernikahan adalah, keluarga temanten perempuan memboyong kedua mempelai kepada keluarga orangtua mempelai laki-laki (besan).  Sebelum masuk rumah keluarga besan, diadakan acara ā€œAtur Pasrahā€ dari keluarga mempelai perempuan, dan ā€œAtur Panampiā€ dari keluarga besan. Berikut adalah tuladha (contoh) sederhana ā€œAtur Pasrahā€ yang saya susun dan laksanakan. *** Assalamu ā€˜alaikum Wr.Wb. Bismillahirrahmanirrahim. Al-hamdu lillahi rabbil ā€˜alamin. * Para sesepuh pinisepuh ingkang dahat kinabekten ** Panjenenganipun Bp.Waluyo dalasan Ibu Sumarni ingkang kinurmatan *** P ara rawuh kakung putri ingkang bagya mulya . Kanti  ngunjukaken raos syukur dumateng Allah SWT, Gusti Ingkang Moho Agung. Sowan kula mriki dipun saroyo dening panjenenganipun Bapa Haji Supriyadi, S.Pd dalasan Ibu Hajah Lasmi ingkang pidalem wonten Plumbungan Indah RT.27/RW.08 Kelurahan Plumbungan, Kecamatan Karangmalang, Sragen, kepar...

CONTOH ATUR PANAMPI PASRAH TEMANTEN SARIMBIT ACARA NGUNDUH MANTU

Bp-Ibu Bambang Sutopo  Assalamu'alaikum wrwb. 1.      Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.. 2.      Panjenenganipun Bapa Suwardi minangka sulih sarira saking Bapa Gito Suwarno-Ibu Tuginem, ingkang tuhu kinurmatan. 3.      Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang bagya mulya. Kanthi ngonjukaken raos syukur dhumateng Allah SWT - Gusti Ingkang Maha Agung, kula minangka talanging basa saking panjenenganipun Bp. Bambang Sutopo, S.Pd,  sekalian Ibu Jari, keparenga tumanggap atur menggah paring pangandikan pasrah saking kulawarga Bapa Gito Suwarno sekalian Ibu Tuginem. Ingkang sepisan , kula minangkani punapa ingkang dados kersanipun Bapa Bambang Sutopo sekalian dalasan sedaya kulawarga, ngaturaken pambagya sugeng ing sarawuh panjenengan minangka Dhuta Saraya Pasrah saking Bp Gito Suwarno sekalian Ibu Tuginem-sapendherek,  ingkang pidalem w onten ing   Dukuh Jenggrik,...

Atur Wangsulan Lamaran Calon Temanten

Meski tugas juru bicara untuk menyampaikan lamaran (pinangan) seperti yang saya tulis kemarin berlangsung 'glagepan' dan 'gobyoss', namun oleh beberapa teman,  saya dianggap 'sukses'.  "Bagus Pak. Sederhana dan 'cekak aos' apa yang menjadi inti," kata teman.  Tapi bagi saya pribadi, respon teman itu mungkin bisa diartikan lain. Sekedar untuk menyenangkan saya atau 'nyindir'. Namun tetap saya ucapkan terima kasih, karena memberi saya kesempatan untuk belajar dari pengalaman.  Betul. Beberapa hari setelah kejadian itu, saya diminta lagi untuk menjadi 'juru bicara' sebagai pihak yang harus menyampaikan jawaban/tanggapan atas lamaran di keluarga lain. Saya pun tak bisa mengelak. Karena waktunya sangat mendadak maka konsep saya tulis tangan dengan banyak coretan.  Seperti diketahui, setelah adanya lamaran dari keluarga pihak lelaki, biasannya diikuti dengan kunjungan balasan untuk  menyampaikan jawaban atau balasan. ...

ATUR PANAMPI PASRAH CALON TEMANTEN BADE IJAB

Assalamu'alaikum wrwb. -    Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten. -    Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. -    Panjenenganipun Bapak….                  ingkang hamikili Bapak Karjiyono, SE, MM – Ibu Rr. Erniani Djihad Sismiyati (alm) ingkang tuhu kinurmatan. Kanthi ngonjukaken raos syukur dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung, kula minangka sulih salira saking panjenenganipun Bp. Haji Mulyono Raharjo, S.Pd, MM   sekalian Ibu Sri Sayekti, Sm,Hk keparenga tumanggap atur menggah paring pangandikan pasrah calon temanten kakung. Ingkang sepisan , kula minangkani Bapak Mulyono Raharjo sekalian, dalasan sedaya kulawarga ngaturaken pambagya sugeng ing sarawuh panjenengan minangka Dhuta Saraya Pasrah saking Bapak Karjiyono, sapendherek, ingkang pidalem wonten ing   Jombor Lor, RT.01/18, Kel. Sinduadi, Kecamatan Mlati, Kabupaten Sleman, Ngayogyakarta ...

ATUR PASRAH CALON TEMANTEN KAKUNG BADE IJAB ( Kanthi Prasaja ) )

Setelah dua kali mendapat mandat menjadi ā€˜talanging basa’ atau juru bicara untuk menyampaikan dan menerima ā€˜lamaran’ atau pinangan, dikesempatan lain ternyata saya ā€˜dipaksa’ lagi menjalani tugas untuk urusan adat Jawa. Kali ini, saya diminta salah satu keluarga untuk menjadi juru bicara ā€˜atur pasrah calon temanten kakung’ - pasrah calon mempelai pria, kepada calon besan menjelang acara ijab qabul. Permintaan tersebut saya jalani, meski, sekali lagi, dengan cara yang amat sederhana dan apa adanya. Pengetahuan dan pengalaman yang sangat minim tidak menghalangi saya untuk melaksanakan tugas tersebut sebagai bagian dari pengabdian di tengah masyarakat. ****** Berikut contoh atau tuladha apa yang saya sampaikan tersebut. Assalamu 'alaikum wr.wb. Ā·           *** Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten.      *** Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. Ā·          *** Pan...

TANGGAP WACANA ATUR PAMBAGYA HARJA

Pada rangkaian acara resepsi pernikahan, keluarga yang mempunyai hajat (punya kerja), berkewajiban menyampaikan sambutan (tanggap wacana) selamat datang kepada seluruh hadirin. Dalam tatacara resepsi adat Jawa disebut Atur Pambagya Harja, atau atur pambagya wilujeng. Dalam sambutan ini, orang yang punya kerja akan mewakilkan kepada orang tertentu yang ditunjuk, biasanya ketua RT/RW, atau orang yang dituakan di lingkungannya. Nah, ketika menjadi ketua RT, saya pernah mendapat tugas untuk menyampaikan pidato (tanggap wacana) tersebut. ****** Berikut contoh / tuladha atur pambagya harja yang pernah saya sampaikan…. Assalamu ā€˜alaikum Wr. Wb. -        Para Sesepuh Pinisepuh, ingkang satuhu kula bekteni -        Para Rawuh Kakung sumawana putri ingkang kinurmatan Sakderengipun kula matur menggah wigatosing sedya wonten kelenggahan punika, sumangga panjenengan sedaya kula derek-aken ngunjuk-aken ra...

laporan Panitia Halal Bihalal 1445 H

  Assalamu ā€˜alaikum warahmatullahi wa barakatuh.   . Yth. Ketua RT 26 . Sesepuh pinisepuh . Segenap warga RT 26 . Bapak Ibu hadirin yang berbahagia.   Puji syukur kita persembahkan kepada Allah SWT Tuhan Yang Maha Esa atas segala nikmat-Nya sehingga malam ini kita bisa hadir berkumpul di tempat ini dalam rangka mengikuti acara Halal Bihalal Tahun 1445 H / 2024 M, Warga RT 26 Plumbungan Indah dalam suasana penuh kebersamaan dan guyub rukun.    Ijinkan kami selaku panitia melaporkan secara singkat tentang kegiatan malam ini.  1.            Kegiatan Halal Bihalal tahun ini dilaksanakan berdasarkan hasil   kesepakatan warga RT 26 Plumbungan dalam pertemuan tanggal 7 April dan 4 April 2024, serta rapat panitia tanggal 17 April 2024.   Kami ucapkan selamat datang dan terima kasih atas kerawuhannya. Mohon maaf jika dalam menyambut, menghormati, menempatkan dan memberikan suguhan ku...

ATUR PANAMPI PASRAH TEMANTEN KAKUNG

Assalamu 'alaikum wr.wb. - Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten. -Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. -Panjenenganipun  Bapa ………………..        minangka sulih sarira  saking  Bapa BUDI PRANOTO, S.Pd sekalian Ibu KUN MARYATI, S.Pd. ingkang tuhu kula kurmati. Kanthi ngonjukaken raos syukur dhumateng ALLAH SWT., Gusti Ingkang Maha Kawasa, kula minangka sulih salira saking panjenenganipun Bp. Haji SUDARNO, S.Sos  sekalian Ibu Hajah CIPTANTI DWI PRIYANTINI, S.Pd keparenga tumanggap atur menggah paring pangandikan pasrah temanten kakung. Ingkang sepisan , kula minangka sulih sarira Bapa Haji SUDARNO,S.Sos sekalian,dalasan sedaya kulawarga ngaturaken pambagya sugeng sarawuh panjenengan minangka Dhuta Saraya Pasrah saking Bapa BUDI PRANOTO,S.Pd sekalian dalasan sedaya panderek. Kaping kalih , menggah salam taklim Bp-Ibu BUDI  lumantar panjenengan, sampun katampi, dhawah sami-2, kanthi-atur wa'ala...

ATUR PANAMPI CALON TEMANTEN PUTRI BADE IJAB

Ternyata, pelan-pelan saya harus menceburkan diri kedalam tata cara adat Jawa yang semula kurang saya sukai karena serba ā€˜njlimet’ dan kadang terlihat tidak rasional. Padahal yang saya jalani itu baru masuk pada bagian kecil dari serangkaian adat yang merupakan bagian dari budaya Jawa. Itupun baru sebatas pada ā€˜tanggap wacana’ yang jelas tampak, kasat mata,   dan mudah dipelajari. Namun bagi saya masih terasa berat. Episode berikutnya dari tugas kehidupan yang harus saya jalani adalah menjadi juru bicara dari keluarga calon mempelai wanita untuk menerima pasrah calon temanten pria. ****** Inilah tugas ā€˜Atur Panampi saking Calon Temanten Putri Bade Ijab’. Assalamu 'alaikum wr.wb. - Para Sesepuh-Pinisepuh ingkang dahat kinabekten. - Para Rawuh kakung sumawana putri ingkang kinurmatan. - Panjenenganipun   Bapa Drs. NUR SUSANTO minangka sulih sarira   BapaHaji EDY SUDADI sekalian Ibu Hajah KONITUN, S.Pd. ingkang tuhu kinurmatan. Kanthi ngonjukak...